اهمیّت تسبیحات حضرت زهرا (س)

این مطلب اوّل، که این تسبیح جزء برترین و بهترین تعلیم های ملکوتی است و نحله ای است که به آن حضرت داد و شاگردان آن حضرت هم یاد می گیرند.

خدای سبحان قرآن را به پیامبر داد، دیگران استفاده می کنند. به دستور خدای سبحان وجود مبارک پیامبر تسبیح معروف را به وجود مبارک فاطمه(س) اهداء کرد، تعلیم خاص داد؛ دیگران بهره می برند. این یک تعلیم عمومی نبود، این یک حله و عطائی است که پیامبر به وجود مبارک فاطمه داد، آنگاه به برکت آن معلّم و این متعلّمه،دیگران بهره می برند. آن نحله ملکی، یعنی فدک که در اختیار حضرت بود، حضرت منافعش را در اختیار محرومان و مستضعفان قرار می داد و این نحله ملکوتی هم که در اختیار حضرت قرار گرفت؛ دیگران هم از این عطا استفاده می کنند.
تسبیحات حضرت زهرا (س)، موجب طرد شیطان و رضای خدا
مطلب دوّم خواصی است که برای این تسبیح است و آن اینکه: تطرد الشّیطان و ترضی الرّحمن(1). این تسبیح، شیطنت را و خیال شیطانی را و وسوسه ها را از آدم دور می کند و رضای پروردگار را تأمین می کند. این نکات را خوب عنایت کنید که مبادا بی تسبیح از کنار سجاده بر خیزید، یک؛ مبادا با سرعت و عجله این کلمات را بگوئید، دو. یک مقداری بدون اینکه پا ها را حرکت بدهید و از آن حالت نمازگزار بیرون بیائید، در کمال طمأنینه و آرامش این 100 ذکر را بر زبان شریفتان جاری کنید.
پاداش تسبیحات حضرت فاطمه (س)
مطلب سوّم آن است که روایاتی در کتاب صلاه در ابواب التّعقیب از وجود مبارک امام صادق و سائر ائمه (علیهم السّلام) درباره فضیلت تسبیح، کیفیّت تسبیح، آثار تسبیح، عدد تسبیح و تتمیم تسبیح آمده و این روایات در این باب جمع شده.

حضرت فرمود: مائه فی اللّسان و الف فی المیزان (2). یعنی این تسبیح از نظر زبان صد تاست؛ از نظر میزان و ترازوی عمل، هزارتاست. گرچه صد ذکر است، ولی هزار ذکر در میزان و ترازوی اعمال ثبت می شود.ظاهراً بر اساس من جآء بالحسنه فله عشر امثال ها (3) که خدای سبحان یک کار خیر را ده برابر پاداش می دهد؛ اگر این صد ذکر است، پاداش هزار ذکر را دارد،این حدأقل است، ممکن است بهره های بیشتری هم ببرند.
توصیه امامان (ع) به نماز و تسبیحات حضرت زهرا (س)
مطلب دیگر آن است که این تسبیح به دنباله عمود دین است. وجود مبارک امام صادق (ع) به یکی از شاگردانش فرمود: نّا نأمر صبیاننا بتسبیح فاطمه کما نأمرهم بالصّلاه (4). ما بچه هایمان را همانطوری که به نماز امر می کنیم، به تسبیح فاطمه (س) هم امر می کنیم. این یک امر جدای از نماز نیست، دنباله نماز است؛ و چون نماز ستون دین است، این هم جزء تعقیب های ستون دین است، متمّم ستون دین است.بعد به ابا هارون ظاهراً فرمود: فالزمه فنّه ما یلزمه عبد فشقی (5). فرمود: هیچ کس ملازم این تسبیح نبود که گرفتار شقاوت بشود. تو ملازم این تسبیح باش و این تسبیح را از یاد نبر!
فضیلت « لا له لا الله » پس از تسبیحات حضرت فاطمه (س)
در بعضی از نصوص آمده است که اگر کسی 34 بار الله اکبر بگوید، 33بار الحمد لله بگوید، 33 بار سبحان الله بگوید:و اتبعها بلا له لا الله مرّهً غفر (6).اگرکسی این 100 را با یک ذکری که لا له لا الله است به عنوان صد و یکمین تتمیم بکند و آن را دنبال اینها بگوید؛ آمرزیده می شود. پس برابر این روایت، آن تسبیحی که به فاطمه (س) نحله و عطا شده است؛ همان تسبیحات أربع در می آید. یعنی تکبیر است و تحمید و تسبیح و تهلیل. همان است که می گوئیم: سبحان الله و الحمد للّه و لا له لا الله و الله اکبر؛ این تسبیحات أربع در نماز ما مطرح است. منتها تقدیم برخی و تأخیر برخی، این مربوط به دستورهای خاص الهی است. پس اگر کسی این صد ذکر را بگوید ودر پایان آنها یک بار لا له لا الله بگوید، بخشوده می شود.
ویژگی مهم تسبیحات حضرت زهرا (س)
در روایات دیگر آمده است که این تسبیح « ذکر کثیر » است. اگر در قرآن کریم به ما فرمودند: یا أیّها الّذین آمنوا اذکروا الله ذکراً کثیراً (7)، یکی از مصادیق بارز و شفاف ذکر کثیر همین تسبیح فاطمه است. آنگاه در حدیث دیگر که مرحوم صاحب وسائل در تعقیبات نماز ذکر کرده، فرمود: این همان است که خدا فرمود اذکرونی اذکرکم (8)؛ یعنی برخی ها به یاد نعمت خدایند، مثل اینکه نعمت لباس به ایشان رسیده، شاکرند. نعمت غذا به ایشان رسیده، شاکرند. نعمت مسکن و مال دیگر به ایشان رسیده، شاکرند؛ اینها به ذکر نعمت خدا مشغولند. آیاتی که می فرماید: اذکروا نعمتی الّتی انعمت علیکم(9)، درباره این آیات اینها دارند امتثال می کنند. برخی ها به ذکر نعمت الهی بسنده نمی کنند، به ذکر ولی نعمت مشغولند. نه یاد نعمت خدایند، بلکه به یادخود خدایند. آنهائی که به یاد نعمت خدایند؛ نعمتشان افزوده می شود:
شکر نعمت، نعمتت افزون کند
کفرنعمت از کفت بیرون کند
امّا بالاتر از یاد نعمت الهی، یاد ولی نعمت است، نه یاد نعمت. یک اذکروا نعمتی الّتی انعمت علیکم داریم، یک اذکرونی اذکرکم داریم. آنجا که سخن از یاد نعمت خداست، پاداشش افزایش نعمت است. آنجا که سخن از یاد ولی نعمت است، پاداشش یاد خود ولی نعمت است. اگر کسی به یاد خدا بود، خدا هم به یاد اوست؛ آنگاه و لذکر الله اکبر(10).
در این حدیث آمده است که این تسبیح فاطمه (س) که ذکر کثیر است، مشمول اذکرونی اذکرکم است. اگر کسی زیاد به یاد خدا بود، خدا هم زیاد به یاد اوست و اگر خدا دائماً یا کثیراً به یاد کسی بود، هرگز آن شخص در اثر وسوسه آسیب نمی بیند. اینها برکات تسبیح فاطمه زهرا (س) است که متمّم نماز است.
سرّ مکعب بودن کعبه
از وجود مبارک امام صادق (ع) سئوال کردند: چرا کعبه 4 دیوار دارد؟ کعبه چون مکعب شکل است، کعبه است. یعنی آن حجمی که 4 سطح باشد، مکعب است. یک سقف بالا، یک کف پائین، 4 تا دیوار هم در اطراف. جرمی که 4 سطحی است، می شود مکعب و کعبه. از حضرت سئوال کردند: چرا کعبه 4 دیوار دارد؟ فرمود:چون بیت معمور 4 دیوار دارد. بعد فرمود: بیت معمور 4 ضلع دارد، چون عرش خدا 4 ضلع دارد. بعد فرمود: عرش خدا 4 ضلع دارد، لأنّ الکل مات الّتی بنی الا سلام اربع است. کلماتی که عناصر اصلی دین است، آنها 4 تاست؛ عرش خدا هم بر آن پایه ها استوار شد، این هم می شود 4 تا. آن کلمات محوری دین سبحان الله و الحمد للّه و لا له لا الله و الله اکبر وهمین تسبیحات أربع است. چون عناصر محوری دین 4 تاست از نظر ملکوت، اگر بخواهد تمثّل پیدا کند عرش می شود 4ضلعی، بیت معمور می شود 4 ضلعی، کعبه می شود 4 دیواری. یعنی این طبیعت، آن مثال، آن ملکوت، آن ما فوق ملکوت با هم هماهنگند. اگر آن عناصر اصلی بخواهد تجلّی کند، می شود عرش. عرش بخواهد تمثّل پیداکند، می شود بیت معمور. بیت معمور بخواهد تنزّل کند، می شود کعبه. اگر کلمات الهی 4 تاست، در این حدیث هم وجود مبارک امام صادق فرمود: وقتی تسبیحات فاطمه(س) تمام شد، شما یک لا له لا الله کنار آن اضافه کنید که بشود 101 ذکر و این یعنی مجموعه تسبیحات و تکبیرات و تحمیدات و تهلیلات.
بیانات حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی (دامت برکاته)
در جلسه درس اخلاق به مناسبت سالروز شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) در دیدار با گروهی از دانشجویان دانشگاه امیرکبیر تهران و سروش اصفهان، طلاب و اقشار مختلف مردم قم 6/ 3/ 1388
ـــــــــــــــــــــــ
(1و2) وسائل الشیعه/ 6/ 442 ـ باب استحباب ملازمه تسبیح الزهراء (س) و امر الصّبیان ب ه
(3) انعام/ 60
(4و5) وسائل الشیعه/ 6/ 441 و 442
(6) همان ص 440
(7) احزاب/ 41
(8) بقره/ 152
(9) بقره/ 40
(10) عنکبوت/ 45