گرایش ذاتی جریان رسانه ای، دقیقاً بازتابندهٔ ایدئولوژی غالب است و به ندرت به سمت حوزه هایی که باعث نارضایتی سران قدرت سیاسی و اقتصادی، از جمله کسانی که صاحب رسانه ها یا تبلیغات مربوط به آن هستند، منحرف می شود. حاصل چنین روندی کلیات ناقصی از شیوه هایی است که این گرایشات دسته بندی و عرضه می کند.

حذف و پنهان کاری

فریبکاری اغلب در بخش های ذکر نشده خبر پنهان است. رایج ترین شکل تحریف رسانه ای حذف کردن است. گاهی حذف نه تنها شامل جزییات مهم خبر، بلکه شامل کل آن و حتا خبرهایی که دارای اهمیت فراوان هستند، می شود. همان گونه که ذکر شد، گزارش هایی که ممکن است انعکاس دهنده نکات منفی موجود در قدرت ها باشند، هرگز منتشر نمی شوند. از این روست که مسموم شدن چند نفر توسط یک شخص طغیان گر به عنوان خبری مهم تلقی می شود، اما داستان غم انگیزتر مسمومیت هزاران کارگر یک کارخانه به خاطر حفظ منافع کارخانه داران بزرگ (که خود صاحب رسانه ای مهم هستند یا به آن آگهی می دهند) به رغم تلاش فراوان گروه های محافظ ایمنی کارگران برای علنی کردن موضوع، چندین دهه مخفی می ماند.

ما دربارهٔ سرکوبگری سیاسی که از سوی دولت های چپ گرایی چون کوبا ( با وجود این که گزارش اخیر وزارت خارجه تنها به وجود شش زندانی سیاسی در کوبا اشاره کرده است) اعمال می شود بسیار شنیده ایم، اما تقریباً هیچ چیزی در بارهٔ اعمال وحشیانه و کشتار جمعی که از سوی کشورهای راست گرای مورد حمایت آمریکا از جمله ترکیه، اندونزی، عربستان سعودی، مراکش، السالوادور، گواتمالا و کشورهای بیشمار دیگری انجام می شود، چیزی نمی شنویم.

رسانه ها اغلب رویدادهایی را که حقیقتاً حساس هستند، کم اهمیت جلوه می دهند. به همین دلیل است که در سال ۱۹۶۵ ارتش اندونزی – با راهنمایی، تجهیز، آموزش و تأمین مالی ارتش آمریکا و سازمان سیا – احمد سوکارنو را از ریاست جمهوری خلع و حزب کمونیست اندونزی و متحدان آن را ریشه کن و نیم میلیون نفر (بعضی این رقم را بیش از یک میلیون تخمین زده اند) را قتل عام کرد که از زمان قتل عام حزب نازی، بزرگ ترین کشتار گروهی به شمار می رود. ژنرال ها همچنین صدها کلینیک، کتابخانه، مدرسه و مراکز اجتماعی را که کمونیست ها احداث کرده بودند، نابود کردند. حتا اگر یک گزارش دربارهٔ آن حادثه منتشر می شد می توانست به جنجالی بزرگ تبدیل شود، اما سه ماه طول کشید تا مجلهٔ تایم به موضوع اشاره کرد و نیز یک ماه دیگر طول کشید تا روزنامهٔ نیویورک تایمز (۴/۵/۱۹۶۶) با انتشار سرمقاله ای ارتش اندونزی را برای این که «نقش خود را با نهایت دقت بازی کرده است» ستود.

دروغ گویی، صریح و تکراری

زمانی که حذف کردن برای پنهان کاری کافی نباشد، رسانه به دروغ گویی مستقیم روی می آورد. سازمان سیا طی چهل سال در ایتالیا، فرانسه، جزیرهٔ کرس، هندوچین، افغانستان و آمریکای مرکزی و جنوبی خود را درگیر قاچاقچیان مواد مخدر کرده بود. بیشتر این فعالیت ها مورد بررسی های گسترده کنگره قرار گرفتند و سندی عمومی به شمار می روند. اما به نظر نمی رسد رسانه ها چیزی از آن شنیده باشند. در ماه اوت سال ۱۹۹۶، زمانی که نشریهٔ خبری سن خوزه مرکوری دربارهٔ محموله های قاچاق مشترک بین سازمان سیا و گروه کنترا که در شرق لس آنجلس در دریا غرق شد گزارش هایی منتشر کرد، رسانه های مهم آمریکا حقیقت را کتمان و موضوع را پنهان کردند. اما پس از آن که این گزارش ها از طریق سایت های اینترنتی در سراسر جهان منتشر شدند، کتمان کردن موضوع بسیار دشوار شد و رسانه ها حملهٔ خود را آغاز کردند. روزنامه های واشینگتن پست و نیویورک تایمز و شبکه های تلویزیونی و شبکه های اطلاع رسانی اعلام کردند که «مدرکی» دال بر دخالت سازمان سیا وجود نداشته است و گزارش مرکوری «اشتباه روزنامه نگاری» بوده و مشکل واقعی علاقهٔ مردم به این مسأله بوده یعنی ساده لوحی، جنون و توطئه. در حقیقت، گزارش مرکوری که حاصل یک سال تحقیق بود، عوامل و دلالان ویژه ای را معرفی کرده بود و زمانی که این گزارش از طریق شبکه اینترنت منتشر شد، اسناد و شهادت نامه های مفصّلی ضمیمهٔ آن شد که اتهامات وارده را ثابت می کردند. رسانه ها آن اسناد را رد کرده و مکرراً به دروغ می گفتند که چنین چیزی وجود نداشته است.

اَنگ زدن

صاحبان رسانه ها مانند همهٔ تبلیغ کنندگان با اَنگ زدن مثبت و منفی، در پی شکل دادن به درک ما از موضوعات هستند. بعضی ا َنگ های مثبت عبارتند از : «ثبات»، «رهبری قاطع رییس جمهور» ، «دفاع نیرومند» و «اقتصاد سالم». در حقیقت، چه کسانی خواستار بی ثباتی، ریاست جمهوری ضعیف، دفاع شکننده واقتصاد بیمار هستند؟ این برچسب ها توضیحی برای موضوع هستند و بدون مواجهه با ویژگی های واقعی که ممکن است ما را به نتیجه ای متفاوت رهنمون شوند، عمل می کنند.

بعضی برچسب های منفی عبارتند از : «شورشیان چیگرا»، «تروریست های اسلام گرا» ، «نظریه های توطئه »، «تبهکاران مناطق فقیرنشین» و«مزاحمان». این برچسب ها به ندرت درون محیط بزرگ تر روابط و مسایل اجتماعی از بین می روند. خود مطبوعات نیز توسط صدها روزنامه نگار، مفسّر و مجری تلویزیونی محافظه کار که فضای ارتباطات را پر کرده اند اما ادعا می کنند که از این صحنه حذف شده اند، انگ «رسانه های آزاد» می خورند.

انتقال اخبار دروغین

یک روش دروغ گویی، پذیرش ظاهری دروغ های رسمی و انتقال آن ها به مردم بدون تأیید کافی آنهاست. در دههٔ ۵۰ میلادی، مطبوعات طی چهار سال برای سناتور جوزف مک کارتی همین نقش را ایفاکردند، یعنی زمانی که وی با اتهاماتی چون خیانت و شوراندن حزب کمونیست علیه مردم مواجه شد و امکان نداشت بدون همراهی کردن رسانه های ملی افراد را قربانی کند، اما اقدامات وی بدون هیچ دردسری ادامه یافت. عملکرد مطبوعات تقریباً در همهٔ زمینه های سیاست داخلی و خارجی ویژگی انتقال اخبار دروغین را داراست به نحوی که روزنامه نگاران را «تندنویسان قدرت» می نامند ( بعضی اَنگ ها واقعاً مناسبند). زمانی که این موضوع در بین روزنامه نگاران به بحث گذاشته شد، آنها پاسخ دادند که نمی توانند ایدئولوژی شخصی خود را وارد گزارش هایشان کنند و در حقیقت، هیچ کس نیز چنین توقعی از آن ها نداشت. اما انتقاد من این است که آنان در واقع این کار را می کنند. معمولاً ادراکات متعارف ایدئولوژیک آن ها با ادراکات ایدئولوژ یک رؤسایشان و مقامات به طور عاّم هم راستا می شود و آن ها را به عرضه کنندگان وفادار عرف متداول تبدیل می کند.

توازن غلط

مطبوعات هماهنگ با معیارهای روزنامه نگاری منصفانه برای پی بردن به هر دو روی سکّه حقایق با منابع خبری به رقابت برمی خیزند. در حقیقت، دو طرف به ندرت برسر تسلط برابر به توافق می رسند. تحقیقی مشخص کرد که در رادیو ملی آمریکا (رسانه ای که به نظر لیبرال تراز بقیه می رسد) سخنگویان جناح راست اغلب به تنهایی در مصاحبه ها شرکت می کنند، در حالی که حضور دموکرات ها – در اوقات محدودی که حاضر به مصاحبه می شوند – همواره با حضورمحافظه کاران تعدیل می شود. بعلاوه، دو سوی سکّه یک ماجرای خبری، لزوماً بیان کننده تمام جنبه های آن نیست و دیدگاه های جناح چپ پیشرو و افراطیّون تقریباً کاملاً متفاوت از یکدیگر است. طی دههٔ ۸۰ میلادی، در میزگردهای تلویزیونی که با موضوع سیاست دفاعی تشکیل می شدند، «کارشناسانی» که می خواستند سطح بالای هزینه های نظامی را حفظ کنند در برابر «کارشناسانی » قرار می گرفتند که می خواستند بودجه نظامی را هر چه بیشتر افزایش دهند و به ندرت کسانی که طرفدار کاهش جدی بودجهٔ دفاعی بودند در این میزگردها حضور می یافتند.

چارچوب بندی

مؤثرترین روش تبلیغ روشی است که به جای دورغ گویی بر چارچوب بندی اتکّا کند. وسایل ارتباط جمعی با توجه به حقیقت به جای کتمان آن و با تأکید و استفاده از ابزارهای کمکی دیگر می توانند بدون جانبداری آشکار و دوری بیش از حد از حقیقت، تأثیر دلخواه خود را برجای گذارند . چارچوب بندی از طریق روش گردآوری اخبار، میزان افشاگری، جایگاه (صفحه اول یا صفحات داخلی روزنامه، خبر لید یا آخرین )، نحوه بیان (دلسوزانه یا تحقیرآمیز)، تیتر و تصاویر مربوط به خبر، و در مورد رسانه های صوتی و تصویری، با افکت های دیداری و شنیداری حاصل می شوند. از گویندگان خبر به عنوان عامل کمکی استفاده می شود. آن ها باید با به کاربردن بیانی خوشایند سعی کنند حس بی طرفی خود را نسبت به موضوع منتقل کنند. مفسّران تلویزیون و سرمقاله نویسان و نویسندگان مطالب روزنامه ها برسبک شناخته شده و شیوه بیانی که برای ترویج اعتبار و اطمینان بخشی خبر، یاآن چه که تکذیب آمرانه نامیده می شود، تأثیرگذار هستند و این کار را با بیان عباراتی چون «این وضعیّت چگونه خاتمه خواهد یافت؟ تنها زمان مشخص می کند. »ویا« نمی توان مطمئن بود.» (که ترجمهٔ بهتر آن «من نمی دانم و اگر من ندانم، هیچ کس دیگری هم نخواهد دانست» می باشد.) انجام می دهند. چنین اعتبار بخشی گاهی با وانمود کردن بدیهیات پیش پا افتاده به عنوان حقایق عمیق حاصل می شود. بنابر این، گویندگان خبر می آموزند که از جمله هایی مانند «اگر حمله به سرعت پاسخ داده نمی شد، دو طرف درگیر با جنگی طولانی مدت مواجه می شدند»، « اگر مشکل غیر منتظره ای پیش نیاید ، پرتاب موشک فضاپیما طبق برنامه انجام خواهد شد» و «به دلیل اوج گرفتن احساسات رأی دهندگان، انتظار می رود در روز رأی گیری با جمعیت انبوهی از مردم مواجه شویم» و «اگر کنگره سریع اقدام نکند، لایحه راه به جایی نخواهد برد» استفاده کنند. ما مایل نیستیم که سرنوشت مردم و دموکراسی مان به هر فرجامی ختم شود، از این رو باید نسبت به شیوه های تحریف رسانه ای که ریشه در تولید روزانه اخبار و گزارش ها دارند،هشیار باشیم. معمولاً ، رسانه های خبری اطلاعات و تفسیرهایی را که ممکن است به شهروندان کمک کنند تا در فضایی دموکراتیک درک خود را از شیوه های انتقاد تقویت کنند، در اختیار آنان قرار نمی دهند. کار رسانه ها، ایمن سازی قلمرو کلام برای تشکیل آمریکایی است که پیش از آن که فرصتی برای تفکر داشته باشیم، به ما بگویند به چه چیزی بیاندیشیم. زمانی که متوجه شویم انتخاب خبر برای جلب نظر کسانی است که دارای قدرت، موقعیت و ثروت هستند، از شکایت از عملکرد سرسری مطبوعات صرفنظر کرده و به تحلیل خدمات رسانه ها به صاحبان قدرت می پردازیم. مایکل پارنتی در سال ۱۹۶۲ دکترای خود را در رشتهٔ سیاست از دانشگاه ییل دریافت کرد و در چندین دانشگاه و دانشکده به تدریس اشتغال داشته است. وی سیزده کتاب تألیف کرده است که ازجمله آن ها: دموکراسی برای عده ای قلیل؛ قدرتمند و ضعیف؛ حقیقت سازی : سیاست های رسانه های خبری ؛ شمشیر و دلار: امپریالیسم، انقلاب و مسابقه تسلیحاتی؛ رسانه اعتمادساز: سیاست تفریحات ؛ سرزمین بت ها، اسطوره های سیاسی در آمریکا؛ علیه امپراتوری: حقایق کثیف؛ و سیاه جامگان و سرخ جامگان : فاشیسم منطقی و براندازی کمونیسم می باشد. مقاله های دکتر پارنتی در نشریات دانشگاهی و فصلنامه های سیاسی متعددی منتشر شده است. وی در برکلی کالیفرنیا زندگی می کند و خود را وقف نوشتن و سخنرانی در سراسر کشور کرده است .

منبع: thirdworldtravele

برگرفته از کتاب ۲۰ سال سانسور خبری نوشتهٔ کارل جنسن

منبع:سایت عملیات روانی